آنتی اکسیدان ها و اثرات آنها در ورزش
آنتی اکسیدان ها و اثرات آنها در ورزش
آنتی اکسیدان ها و اثرات آنها در ورزش
مطالعات چندی بر روی انسان و حیوانات ، آثار سودمندی از مصرف مکمل های آنتی اکسیدان را بر روی استرسهای اکسیداتیو حاصل از ورزش نشان داده است .
نقش تغذیه در عملیات ورزشی سالهاست که مورد مطالعه قرار گرفته است و در حال حاضر به خوبی این نکته روشن شده است که یک وضعیت تغذیه ای بهینه ، پیش نیازی برای انجام و دستیابی به بهترین نتیجه در فعالیت های ورزشی است . امروزه کانون توجهات در وضعیت تغذیه ای بر این مهم استوار است تا از استرسهای اکسیداتیوناشی از تمرینات فیزیکی شدید پیشگیری نموده و به بازگشت بحالت اولیه بعد از تمرین کمک نماید .
تولید رادیکالها
فعالیتهای فیزیکی متوسط و دائمی بعنوان یک عامل مؤثر و مثبت در حفظ سلامتی کل بدن توصیه شده است .ورزش و تمرینهای با شدت زیاد و طولانی ممکن است سبب آسیبهای عضلانی و سایر بافتها شود ، آسیبی که ناشی از اثر رادیکالهای آزاد و ترکیبات اکسیژنی واکنش دار دیگر می باشد .
رادیکالهای آزاد ، ترکیباتی شیمیایی با الکترون فرد می باشند .این بدین معناست که رادیکالها شدیداً فعال هستند و سعی خواهند کرد یک الکترون از مولکولی دیگر بگیرند ، واکنشی که سبب شروع زنجیره ای از واکنشهای دیگری می گردد . رادیکالهای آزاد بر ترکیبات بزرگ و حیاتی سلولها همانند لیپیدها و پرو تئینها و DNA حمله می کنند . اکثر اکسیژن مصرفی در سلولهای انسان در میتو کندری و از طریق زنجیر انتقال الکترون کاهش می یابد . ۱ تا ۳ درصد این اکسیژن کاملاً استحاله پیدا نمی کند چرا که نتایج تشکیل رادیکالهای سوپر اکسیدان ممکن است به رادیکالهای هیدروکسیل پر واکنش تبدیل شود .
فعالیتهای فیزیکی سبب افزایش نیاز به اکسیژن تا چندین برابر می شود . در حین ورزشهای شدید اکسیژن مورد نیاز کل بدن تا ۲۰ برابر افزایش می یابد و این در حالی است که اکسیژن مورد نیاز عضلات تا ۱۰۰ برابر افزایش می یابد . با فرض اینکه درصد اکسیژنی که به رادیکالهای سوپر اکسید تبدیل شده است غیر قابل برگشت و دگرگونی است ، تشکیل ترکیبات اکسیژنی واکنش دار تا ۱۰۰ برابر افزایش خواهد یافت .
رادیکالهای آزاد ممکن است در اثر آسیب های عضلانی در حین تمرینات و ورزش شدید تولید گردد . بافتهای آسیب دیده آهن را از پروتئنهای آهن باند مثل میو گلوبین آزاد می کنند و آهن آزاد سبب شروع زنجیره ای از واکنش های رادیکالهای آزاد گردد که موجب آسیب بیشتر سلولی ناشی از پراکسیداسیون لیپیدها و اکسیداسیون پروتئین شود .
کاتاکولامین ها منبع دیگری از رادیکالهای آزاد در حین تمرین ورزش می باشد . در هنگام ورزش سطح کاتاکولامینها بدلیل افزایش فعالیت قلبی و حرکت انرژی زیاد می شود . آدرنالین ممکن است با اکسیژن ترکیب گردد ، فرایندی که با تشکیل رادیکالهای سوپر اکسید همراه است .
شواهدی در دست است که واکنشهای تجزیه ای اکسید از گزانتین ممکن است منبع دیگری برای تولید رادیکالهای آزاد در بافتهای عضلانی که محدودیت خونرسانی و اکسیژن رسانی در هنگام تمرین ورزش دارند باشد . اکسید ازگزانتین بعنوان یک عامل اصلی تولید رادیکالهای آزاد در ایسکمی قلبی و رپرفوزیون قلب شناخته شده است .
افزایش سطح رادیکالهای آزاد پس از تمرین و ورزش بطور تجربی به اثبات رسیده است . اندازه گیری رادیکالهای آزاد در انسان اغلب با تکیه بر مارکرهای آسیب رادیکالهای آزاد همانند سطح پلاسمایی Malondialdehyde و هیدروپراکسید چربی سرم انجام می گیرد . مطالعات زیادی افزایش این مارکرها را پس از تمرین ورزش نشان داده است .
اندازه گیری مستقیم ترکیبات رادیکالی در خون بوسیله اسپکتروسکوپی رزونانس چرخشی الکترون می تواند انجام پذیرد و تقریباً ترکیبات رادیکالی پس از تمرین و ورزش تا حد سه برابر به اثبات رسیده است .
آنتی اکسیدانها
استرسهای اکسیداتیو ناشی از ورزش ممکن است با آنتی اکسیدانها خنثی گردند .یک آنتی اکسیدان ، ماده ای است که حتی در هنگام حضورش با غلظت بسیار کم در کنار یک ماده قابل اکسید ، بطور مشخصی از اکسیداسیون این ماده قابل اکسید پیشگیری کرده و آنرا به تاخیر بیاندازد . مواد قابل اکسید شامل DNA ، پروتئین و چربی ها می باشند .
دو راه دفاع آنتی اکسیدان وجود دارد . سیستم آنتی اکسیدان فیزیولوژیک آندوژن که شامل گلو تاتیون ، کاتالازو آنزیمهای سوپر اکسید دیس موتاز می باشد . گلو تاتیون بسیاری از ترکیبات مختلف اکسیژنی واکنش دار را پاک می کند و بعنوان ماده ای برای پراکسید از هیدروژن و سایر پراکسیدازها می شود .
عملکرد سلینوم ، همان نقش کوفاکتوری آن در پراکسیداز گلوتاتیون است . سوپر اکسیداز دیس موتاز ، سوپر اکسید را به هیدروژن پر اکسید تبدیل می کند که در واکنشهای اکسیدان بسیاری مصرف می گردد . روی ، مس و منگنز کوفاکتوری های اصلی سوپر اکسیداز دیس موتاز هستند .
راه دفاعی دیگر در مقابل آسیبهای اکسیداتیو ، آنت اکسیدانهای حاصل از منبع غذایی است . بهترین آنتی اکسیدان های شناخته شده ، ویتامینهای Eوc ، بتا کاروتن و سلنیوم می باشد .علاوه بر همراهی با غشای سلولی ، ویتامین E یک شکافنده بسیار مهم زنجیره هاست .
ویتامین E همچنین یک مهار کننده واسط لیپوکسی ژناز پراکسیداسیون لیپید است . ویتامین C یک پاک کننده موثر رادیکالهای محلول در آب است و به باز سازی ویتامین E کمک می کند .
ویتامین C همچنین به جذب آهن کمک می کند و در تشکیل کراتین که منبع اصلی انژی عضلانی است نقش مهمی دارد . ویتامین EوC با آنتی اکسیدانهای آندوژن گلوتاتیون و اسید لیپوئیک نقش تقویت و تشدید کننده ای دارند . دو ماده ای که نقش اصلی و مهمی در بازسازی ویتامینهای E و C از اشکال رادیکالی آنها دارند . بتاکاروتن یک آنتی اکسیدان محلول در آب قوی است که اکسیژن را فرو می نشاند و احتمالاً رادیکالهای آزاد را پاکسازی می کند . سلینوم یک کوفاکتور آنزیمهای آنتی اکسیدان است .
آنتی اکسیدان ها و ورزش
تمرین و ورزش با شدت متوسط سطح سیستم دفاعی آنتی اکسیدان آنزیماتیک آندوژن را ارتقاء می دهد . این افزایش ظرفیت آنتی اکسیدان ها ، در ورزشهای با شدت زیاد و سنگین و طولانی کافی نیست و ممکن است سبب در هم شکستن ظرفیت سمیت زدایی ترکیبات واکنشهای اکسیژنی بدن گردد . این نکته به اثبات رسیده است که بعد از ورزش و تمرین شدید به جای افزایش ظرفیت آنتی اکسیدانها هم پراکسیداسیون لیپیدها و هم آسیب عضلانی بوجود می آید . مصرف آنتی اکسیدانها وضعیت آنتی اکسیدانهای بدن را بهبود می دهد ، و ممکن است سبب کاهش آثار آسیب رساننده رادیکالها در حین تمرین و ورزش شدید گردد .
مطالعات چندی بر روی انسان و حیوانات ، آثار سودمندی از مصرف مکمل های آنتی اکسیدان را بر روی استرسهای اکسیداتیو حاصل از ورزش نشان داده است . بطور خاص ، مطالعاتی که بر روی ویتامین E صورت گرفته است نتایج امید بخشی را نشان داده است که سبب افزایش فرآورده های حاصل از پراکسیداسیون بعد از تمرینات و ورزشهای سنگین می شود . مطالعات کنترل شده بیشماری لازم است . اما در حال حاضر شواهد حاکی از آن است که مکمل های غذایی حاوی آنتی اکسیدان برای پیشگیری از استرسهای اکسیداتیو بعد از تمرین و ورزش بسیار مفید و سودمند است .
آنتی اکسیدانهای موجود در مکملهای غذایی ممکن است از استرسهای اکسیداتیو ناشی از ورزش و تمرین در ارتفاعات و همچنین ناشی از منابع اگزوژن مثل ازن محیط پیشگیری نماید .
اخیراً نشان داده شده است که مکملهای مورد استفاده دوچرخه سواران که حاوی ویتامین های C و E می باشند ، سبب کاهش فعالیت ریوی بعد از تمرینات سنگین در محیط های باز با غلظتهای مختلف ازن شده است ، بنوعی که دوچرخه سواران این مکمل ها را استفاده نمی کنند .
علاوه بر آثار فوق ، آنتی اکسیدانها و سایر ویتامین ها عملکرد سلولهای ایمنی را حمایت و تقویت می کنند . تمرینات فیزیکی شدید نه تنها با استرسهای اکسیداتیو همراه است بلکه با استرسها و فشار و سرکوب سیستم ایمنی ، ممکن است سبب التهاب و افزایش خطر عفونتها گردد . مصرف مناسب و مطلوب آنتی اکسیدانها ممکن است از آثار ورزش بر سیستم ایمنی و عفونتهای بعد از ورزش بکاهد .
منابع :
آکادمی ملی المپیک
سایت تحلیلی – خبری عصر ایران
سایت پزشک شما
سایت علم ورزش
برای مشاهده مطالب بیشتر اینجا کلیک کنید.
ما را در شبکه های اجتماعی اینستاگرام، تلگرام و آپارات دنبال کنید
لطفا رضایت خود را از نوشته بالا با رای دادن به ستاره های پایین مشخص نمایید:
مطالب زیر را حتما بخوانید:
چنانچه دیدگاهی توهین آمیز باشد و متوجه اشخاص مدیر، نویسندگان و سایر کاربران باشد تایید نخواهد شد. چنانچه دیدگاه شما جنبه ی تبلیغاتی داشته باشد تایید نخواهد شد. چنانچه از لینک سایر وبسایت ها و یا وبسایت خود در دیدگاه استفاده کرده باشید تایید نخواهد شد. چنانچه در دیدگاه خود از شماره تماس، ایمیل و آیدی تلگرام استفاده کرده باشید تایید نخواهد شد. چنانچه دیدگاهی بی ارتباط با موضوع آموزش مطرح شود تایید نخواهد شد.